Tổ chức kiểm tra, thi cử online qua Zoom: Có thể không?

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Liệu có thể tổ chức một kỳ thi nghiêm túc, công bằng và hiệu quả thông qua Zoom không? Câu trả lời không đơn giản chỉ là “có” hay “không”, mà cần đánh giá dựa trên nhiều yếu tố: năng lực tổ chức, quy trình triển khai, công cụ bổ trợ, kỹ năng công nghệ và mức độ tuân thủ của người học.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu phân tích tiềm năng, cơ hội, thách thức, và các giải pháp thiết thực để có thể tổ chức kiểm tra, thi cử trực tuyến hiệu quả bằng nền tảng Zoom.

Zoom – nền tảng hội nghị trực tuyến đa năng hỗ trợ dạy và thi online

Zoom ban đầu được thiết kế như một ứng dụng họp trực tuyến, tuy nhiên hiện nay nó đã được mở rộng mạnh mẽ trong lĩnh vực giáo dục. Với khả năng kết nối hàng trăm người cùng lúc, chất lượng truyền tải âm thanh và hình ảnh tốt, hỗ trợ chia sẻ màn hình, chia phòng, ghi lại video… Zoom đã trở thành công cụ giảng dạy, học tập và kiểm tra phổ biến tại hàng nghìn trường học, trung tâm và tổ chức đào tạo trên toàn thế giới.

Các tính năng chính của Zoom hỗ trợ thi cử trực tuyến:

• Video chất lượng cao: Hỗ trợ HD, bật/tắt camera linh hoạt.

• Quản lý người tham gia: Chủ trì có thể bật/tắt micro, video, ghi chú, điểm danh.

• Breakout Room: Chia phòng thi nhỏ để dễ giám sát.

• Chia sẻ màn hình: Giám thị theo dõi thiết bị học sinh.

• Ghi lại phiên thi: Lưu trữ video phục vụ kiểm tra, hậu kiểm.

Lợi ích của việc tổ chức thi cử online qua Zoom

Không thể phủ nhận rằng việc thi online, đặc biệt qua Zoom, đem lại rất nhiều tiện ích cho các cơ sở đào tạo và người học.

• Tổ chức linh hoạt, phù hợp với nhiều quy mô: Zoom cho phép tổ chức các kỳ thi từ vài chục đến vài trăm thí sinh cùng lúc. Có thể chia nhỏ ra nhiều đợt, phân ca, hoặc dùng Breakout Room để chia phòng thi độc lập, giúp kiểm soát dễ dàng.

• Tiết kiệm chi phí tổ chức: So với thi truyền thống, hình thức thi online giúp tiết kiệm đáng kể chi phí in ấn, thuê mặt bằng, giám thị, vận hành kỹ thuật…

• Phù hợp với học sinh ở xa, học sinh đặc biệt: Với Zoom, học sinh có thể tham gia kỳ thi từ bất kỳ đâu có internet. Điều này rất phù hợp với những người học từ xa, người khuyết tật, hoặc học viên quốc tế.

• Ghi lại toàn bộ kỳ thi phục vụ kiểm tra, đánh giá: Zoom hỗ trợ ghi lại toàn bộ video quá trình thi. Đây là cơ sở quan trọng để truy vết, kiểm tra khi có khiếu nại hoặc nghi ngờ gian lận.

Thách thức và khó khăn trong tổ chức thi qua Zoom

Mặc dù có nhiều lợi ích, tổ chức kỳ thi online vẫn tồn tại không ít khó khăn cần giải quyết.

• Khó đảm bảo sự trung thực tuyệt đối: Học sinh, sinh viên có thể mở tài liệu, nhờ người hỗ trợ, sử dụng thiết bị khác mà giám thị không dễ phát hiện. Zoom chỉ là công cụ, không thể hoàn toàn kiểm soát hành vi thí sinh.

• Rủi ro kỹ thuật và kết nối mạng: Tình trạng mất điện, rớt mạng, treo máy có thể làm gián đoạn quá trình thi. Với các bài thi tính giờ, điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả.

• Đòi hỏi cao về thiết bị và kỹ năng sử dụng: Không phải thí sinh nào cũng thành thạo công nghệ. Việc thao tác sai, không biết cách gửi bài, quên bật camera… có thể khiến việc thi bị lỗi, mất kết quả.

Những yếu tố giúp kỳ thi online qua Zoom thành công

Chuẩn bị quy trình tổ chức rõ ràng, khoa học

Một quy trình chuẩn gồm:

• Xây dựng lịch thi, phân phòng, điểm danh.

• Hướng dẫn thí sinh bật camera, chia sẻ màn hình, gửi bài.

• Giám thị quản lý chặt chẽ số lượng học sinh trên từng phòng.

• Có đội kỹ thuật sẵn sàng hỗ trợ khi cần thiết.

Thiết lập quy định thi nghiêm túc, minh bạch

Trước kỳ thi, cần phát hành quy chế thi chi tiết:

• Bắt buộc bật webcam trong suốt thời gian làm bài.

• Không sử dụng thiết bị phụ trợ.

• Ngồi tại nơi đủ ánh sáng, không có người hỗ trợ.

• Ghi hình toàn bộ buổi thi để giám sát.

Kết hợp với các nền tảng kiểm tra tự động

Zoom không tích hợp tính năng chấm điểm. Do đó, nên kết hợp với:

• Google Forms: Tạo bài trắc nghiệm có tính điểm tự động.

• LMS như Moodle, Canvas: Tổ chức bài thi tự luận, phân phối đề và nhận bài.

• Phần mềm chống gian lận như Proctorio, Respondus, Examus (tùy điều kiện).

Phân bổ giám thị hợp lý: Mỗi giám thị chỉ nên phụ trách 10–15 học sinh để đảm bảo quan sát kỹ lưỡng. Trong các phòng Breakout Room, có thể đặt trợ lý kỹ thuật phụ trách kiểm soát mạng, âm thanh, màn hình.

Tổ chức thi thử trước kỳ thi thật: Buổi thi thử giúp học sinh làm quen thao tác và giúp giáo viên kiểm tra khả năng kết nối, thiết bị, quy trình. Đây là bước quan trọng giúp kỳ thi chính thức diễn ra suôn sẻ hơn.

Gợi ý quy trình tổ chức kỳ thi online bằng Zoom

• Bước 1: Thông báo lịch thi, danh sách thí sinh, chia phòng thi

• Bước 2: Hướng dẫn quy chế, thao tác, yêu cầu kỹ thuật

• Bước 3: Tổ chức thi thử để kiểm tra thiết bị và quy trình

• Bước 4: Vào phòng Zoom đúng giờ, điểm danh và kiểm tra camera

• Bước 5: Phát đề thi qua hệ thống (email, LMS, Google Drive...)

• Bước 6: Thí sinh làm bài, giám thị theo dõi qua video + chia sẻ màn hình

• Bước 7: Thu bài theo thời hạn, lưu trữ bài làm và ghi hình

• Bước 8: Xử lý kết quả, chấm điểm, phản hồi học sinh

Một số mẹo tăng hiệu quả khi tổ chức thi qua Zoom

• Cài đặt quyền host phụ cho giám thị để hỗ trợ kỹ thuật nhanh chóng.

• Tắt chức năng chat riêng, chỉ để lại chat với giám thị để tránh gian lận.

• Ghi lại cả âm thanh khi ghi hình để kiểm soát lời nói trong phòng thi.

• Khuyến khích dùng laptop thay vì điện thoại để dễ kiểm soát.

• Thiết lập thời gian giới hạn tự động gửi bài trên Google Form hoặc hệ thống LMS.

Các lĩnh vực, mô hình đào tạo phù hợp tổ chức thi qua Zoom

• Trung tâm ngoại ngữ, kỹ năng mềm, công nghệ thông tin.

• Khóa học kỹ thuật số, chứng chỉ nội bộ công ty.

• Trường đại học tổ chức thi giữa kỳ, cuối kỳ online.

• Các chương trình đào tạo doanh nghiệp, đào tạo từ xa.

Vậy có nên tổ chức thi cử online qua Zoom?

Câu trả lời là CÓ, nếu được chuẩn bị và vận hành đúng cách.

Zoom không phải là phần mềm tổ chức thi chuyên dụng, nhưng khi kết hợp đúng quy trình, giám sát nghiêm ngặt và các công cụ hỗ trợ, nó hoàn toàn có thể trở thành nền tảng tổ chức thi online uy tín, linh hoạt, tiết kiệm và phù hợp với giáo dục hiện đại.

Tổ chức thi cử online qua Zoom là hoàn toàn khả thi, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ trong giáo dục. Mặc dù không thể thay thế hoàn toàn kỳ thi truyền thống, nhưng nếu được kết hợp với các công cụ giám sát và chấm điểm hiệu quả, cùng một quy trình tổ chức bài bản, Zoom hoàn toàn có thể trở thành lựa chọn tối ưu cho các kỳ kiểm tra, đánh giá từ xa.

Với việc chuẩn hóa quy trình thi online, đào tạo kỹ năng sử dụng công nghệ cho giáo viên – học sinh, và đầu tư vào công cụ bổ trợ, Zoom sẽ tiếp tục là công cụ hữu hiệu giúp giáo dục không bị gián đoạn, dù ở bất cứ hoàn cảnh nào.